Tropikal meyvelerin en lezzetlilerinden olan mango, yetiştirene gelir yiyene ise sağlık veriyor. Antalya'da mango yetiştiren Hamdi Tekin 12 ağaçtan 2 bin mango meyvesi elde etti ve 45 bin lira gelir sağladı. Yetiştireni zengin eden mango meyvesinin faydaları ise göz dolduruyor.
İşte mango meyvesinin bilinmeyenleri...
Bir tropikal meyve çeşidi olan mango, tatlı ve lezzetli meyvelerin arasında yerini alır. Lezzetinin yanı sıra da son derece faydalı bir meyvedir. Kazancının da iyi olmasından kaynaklı altın yumurtlayan meyve olarak bilinir.
Mangonun sağlığımıza ne gibi faydaları vardır?
Mango iyi bir folat kaynağıdır, birkaç B vitamini ve A, C, K ve E vitaminleri barındırır. Bu vitaminlerin hepsi de bağışıklığı artırmaya yardımcı olur.
Mango, tümü sağlıklı kalp fonksiyonunu destekleyen magnezyum, potasyum ve antioksidan mangiferini içerir.
Mango polifenolleri kolon, akciğer, prostat, meme ve kemik kanserleri ile bağlantılı oksidatif stresle savaşabilir.
Mango yüksek miktarda C vitamini içerdiği için kansızlığa iyi gelir. Bu sebeple düzenli olarak mango yemek kırmızı kan hücresi sayısının artmasını sağlar.
Yüksek miktarda B6 vitamini içerir. Bu vitamin beyin sağlığını korur ve geliştirir.
Potasyum ve magnezyum zengini mangon tansiyonu düzenler.
Mango meyvesi nasıl yenir?
Ortasında bulunan çekirdeğine sıkı sıkıya yapışık bir meyve olan mangonun kabuğuna bıçak yardımıyla dikey çizikler atıp daha sonra bu çiziklerin başından itibaren muz gibi soyulabilirsiniz. Bu şekilde soyduğunuz meyveyi çekirdeğinden ayırdıktan sonra dilimleyerek çiğ olarak tüketilebilirsiniz.
Mango meyvesi nerelerde yetiştirilir?
Mangolar binlerce yıldır, Güney Asya’da yetiştirilmektedir. Doğu Asya'ya MÖ 4. ve 5.yüzyıllarda ulaşmıştır. MS 10.yüzyılda Doğu Afrika'da yetiştirilmeye başlanmıştır. 14.yüzyılda Faslı seyahatçi, Ibn Battuta, Mogadişu ziyaretinde bundan bahsetmiştir. Sonradan Brezilya, Batı Hint Adaları ve Meksika’da iklimin büyümesine izin verdiği yerlerde yetiştirilmeye başlanmıştır.
Mango çoğunlukla dondan korumalı, tropik ve ılıman iklimlerde yetişir. Dünya’daki mangoların üçte biri sadece Hindistan’da yetiştirilir. İkinci olarak bunun ardından Çin gelir.
Mangolar ayrıca Avrupa kıtasında tropik bitki ve meyvenin üretimi imkânı olan birkaç sayılı yerden İspanya’da Andalusya bölgesinde (çoğunlukla Málaga ili ) de yetişir. 1,000 den fazla mango çeşidinin kolaylıkla tarımı aşılı fidanlar üstünde yapılır. Bu çeşitler Diğer türler kuzey, güney ve Orta Amerika’dan,Karaibler’e,güney,batı ve orta Afrika, Avustralya, Çin, Pakistan,Bangladeş ve Güneydoğu Asya’da terebentin gibi kuvvetli bir tadı olduğundan "terebentin mangosu" olarak anılan bir tür ile boğa uzvuna benzetilen huevos de toro (boğa yumurtası)'na kadar değişim gösterir.
Hindistan en büyük Mango üreticisi olarak kabul edilse de %1'den daha az olarak dünya ticaretinde pay sahibidir zira Hindistan çoğunlukla üretimini kendi iç tüketiminde kullanmaktadır.
Bodur ve yarıbodur varyeteleri ise süs bitkisi olarak dünyada konteynarlarda yetiştirilmektedir. Bununla birlikte çeşitli hastalık türleri mangolara etki yapmaktadır.
Genel olarak türlerine göre bazı farklılıklar gösterse de en dayanıklı mango türleri bile genç fide halindeyken 4 derecede (40 Fahrenheit) geçici uyku moduna geçer ve 0 derecede (32 Fahrenheit) ölür. Buna karşın en dayanıklı mango türlerinde dahi yaşlı ağaçlar 0 ile -1,11 derece de (32-30 Fahrenheit) hasar görürken; ısı düşüşü geçici birkaç saat için olması kaydı ile en fazla -3,8 dereceye (25 Fahrenheit) kadar dayanabilirler. Mango ağaçları yüksek ısı ve kuraklığa dayanıklıdırlar; ancak 30 derecenin üstü sürekli olarak süren çok aşırı ısılar ağacının meyvelerinin erken olgunlaşmasına ve meyvelerinin tadının bozulmasına neden olabilir. Bu koşullarda ağacın Türkiye’de daha çok Akdeniz Bölgesi’nin Antalya,Alanya,Mersin gibi kıyı kesimlerinde soğuktan korumalı yerlerde yetiştirilmesi mümkündür.
Mango Türkiye'de yetişiyor mu?
Sağlık açıdan birçok faydaları bulunan mango meyvesi, ağaçta yetişmektedir. Tropikal bir meyve olan mango yetiştiriciliği oldukça kolay ancak bir o kadar özen isteyen bir süreçtir. Mangonun anavatanı Hindistan, Güney Asya, Orta Amerika, Afrika gibi bölgeler olsa da ülkemizde de mango yetiştiriciliği yapılmaktadır.
Mutfaklarda nasıl kullanır?
Mango geniş şekilde mutfaklarda kullanılabilir, ekşi, olgunlaşmamış mangolar chutney adlı baharatlı hint salçalarında "athanu" da mango salamurasında, mezelerde kullanılabilir veya acı biber ya da soya sosu, tuz ile çiğ olarak da yenebilir.
Serinletici bir yaz içeceği olarak panna ya da panha adlı bir içecekce üretildiği güney asyada mangodan yapılır. Mango pulpundan yapılan mamidi thandralu adlı Mango jölesi Telugu’da ve Tamil’de ambazha vettu adıyla çok popülerdir. Bezelye,mercimek ve fasulye ile yapılan "Dhal" adlı yemeğin yanında pişirilen mangolar pişmiş pirinç ve yeşil biber ve açık tereyağı ile servis edilerek Telugu’da mamidikaya pappu Tamil’de mangai paruppu adlı yemek yapılır.
Olgunlaşmış mangolar taze olarak tüketilse de yine mutfaklarda pek çok kullanımı vardır. Mango lassi,Güney Asya boyunca popüler bir içecektir. Olgunlaşmış mango,mango pulpu, ayran ve şeker ile karıştırılarak yapılır. Olgunlaşmış mangodan körilerde yapılır. Aamras adlı popüler bir meyve pulpu/koyu içecek olup bu içecekte mango,şeker,süt ile yapılıp; pirinç, ekmek veya "pooris" ile tüketilir. Yine olgunlaşmış mango pulbundan mangada adlı bir reçelde yapılır.
Mangolar ayrıca moramba, amchur (kurutulmuş ve toz haline getirilmiş olgunlaşmamış mango) ve baharat, hardal yağlı turşu da dahil çeşitli turşular gibi konserve olarak kullanılır. Olgunlaşmış mango ince tabakalar halinde kesilir,kurutulur katlanır ve tekrar kesilir. Bu şekilde hazırlanan barlar çeşili ülkelerde kurutulmuş guava meyvesi gibi satılır. Ayrıca meyve müsli ve yulaf ezmesi gibi ürünlerde tahıllara eklenerek kullanılır. Olgunlaşmış mango bagoong (kısmen veya tamamen fermente edilmiş balık veya karides ile ortaya çıkan bir tür balık sosu) yanında ve/veya tuz ile birlikte özellikle Filipinlerde servis edilir. Kurutulmuş kesilmiş tatlı olgunlaşmış mango (tohumsuz demir hindi ile birleştirilip bazen” mangorind” olarak da adlandırılarak da kullanılır) ayrıca popülerdir. Mango ayrıca meyve suyu yapımı, mango nektarı ve dondurma ve sorbe yapımında da kullanılır.
Mango meyve suları, smoothiler,dondurmalar,meyve barları,kar şerbeti,tatlı su,kekler;tatlı veya ekşi soslar,chamoy adlı tatlı baharatlı kırmızı biberli ezme de de kullanılır. Yine acı kırmızı biber sosu,tuz veya ana taze meyve kombinasyonları ile de çubuklara daldırılarak kullanılır. Orta Amerika'da mango yeşil olarak tuz,sirke,karabiber,acı sosla yenilerek veya çeşitli formlarda olgunlaştırılarak yenir. Tost halinde yer kabağı tohumu ve yeşil limon tuz ile birlikte yeşil mangolar yenilebilmektedir. Bazı insanlar bunun yanında soya veya kırmızı biber sosu da kullanmaktadır.
Mango parçaları, ayrıca dondurma tepelerine veya milk shakelerde kullanılabilmektedir. Yine tatlı pirinç, hindistan cevizi ve dilimlenmiş mango ile tatlı olarak servis edilebilmektedir. Güneydoğu Asya’nın diğer yerlerinde mangolar balık sosu ve pirinç sirkesi ile konserve yapılabilmektedir. Yeşil mangolar mango salatası olarak kurutulmuş karides ve balık sosu ile kullanılabilmektedir. Mango yoğunlaştırımış sütle kar şerbetlerinin üstüne de konulabilir.
Mangonun 12 şaşırtıcı faydası
Kazancının iyi olması nedeniyle altın yumurtlayan meyve olarak bilinen mango, tansiyondan kansızlığa kadar birçok hastalığa iyi geliyor.
TEMİZ VE ARINMIŞ BİR CİLT İÇİN
Mango meyvesi, tıkanmış gözenekleri temizlemeye yardımcı olur ve akne oluşumunu engeller. Bu nedenle daha sağlıklı ve canlı bir cilde sahip olmak için mango tüketebilirsiniz.
GÖZ SAĞLIĞINA BİREBİR
Mango, A vitamini açısından oldukça zengindir. Dolayısıyla her gün tüketilen bir dilim mango, günlük alınması gereken A vitamin miktarını karşılar ve bu da daha sağlıklı ve iyi görmeyi sağlar.
KANSIZLIĞA BİREBİR
Mango, yüksek miktarda C vitamini içerdiği için kansızlığa iyi gelir. Bu nedenle düzenli mango tüketimi, kırmızı kan hücresi sayısının artmasını sağlar.
YAŞLANMA KARŞITIDIR
Kolajen, kan damarlarının ve vücudun bağ dokularının korunmasına yardımcı olur ve böylece doğal yaşlanma sürecini yavaşlatır.
Yüksek miktarda kolajen proteinleri üretmeye yardımcı olan A ve C vitamini içeren mango da yaşlanma karşıtı bir yiyecek olarak adlandırılabilir.
SİNDİRİMİ DÜZENLER
Mango, proteinlerin parçalanmasına ve sindirilmesine yardımcı olan enzimler ve ayrıca sindirim kanalının verimli çalışmasını sağlayan lifler içerir.
Bu nedenle sindirim sistemini düzenler ve kabızlığı önlemeye yardımcı olur. Bunun yanı sıra diyet lifi kalp hastalığı, tip 2 diyabet riskini azaltmaya yardımcı olur.
KANSERİ ÖNLER
Mango meyvesinin posası karotenoidler, askorbik asit, terpenoidler ve polifenoller içerir. Bunların tümü meyvenin kanseri önleyici özelliklerinden sorumludur.
TANSİYONA İYİ GELİR
Mango, potasyum ve magnezyum açısından zengin bir meyvedir. Bu iki mineral, tansiyonu dengelemeye yardımcı olur.
Ayrıca yüksek lif ve C vitamini seviyeleri yüksek olduğundan kolesterolü dengeler ve yüksek kolesterolü denge altında tutar.
KEMİKLERİ GÜÇLENDİRİR
Kemiklerin güçlenmesinde önemli rol oynayan K vitamini eksikliği, her yaş grubunda ortaya çıkabilir.
Mango, vücut için oldukça önem arz eden K vitamini açısından zengin olduğu için kemik sağlığına oldukça iyi gelir.
VÜCUT DİRENCİNİ ARTIRIR
İyi bir folat kaynağı olan mango, beta keratin açısından zengin birer antioksidan görevi görür. İçerdiği beta keratin ve A, B C, K ve E vitaminleri, bağışıklık sistemini güçlendirerek hastalıklara karşı vücut direncini artırır.
VÜCUDA ENERJİ SAĞLAR
Gün içinde ihtiyaç duyduğumuz enerjiyi doğal yollardan elde etmemiz gerekir. Mango, içerisinde sakaroz olan şeker barındırmaktadır. Bu özelliği sayesinde mango, vücut için bulunmaz bir enerji kaynağı oluşturur.
BEYİN SAĞLIĞINI KORUR
Mango, yüksek miktarda B6 vitamini içerir. Bu vitamin, beyin sağlığını korumaya ve geliştirmeye yardımcı olur.
HAMİLELİKTE FAYDALIDIR
Mango, içeriğinde bulunan vitaminler ile önemli bir demir deposudur.
Hamilelerde demir takviyesi, tablet ilaçlar ile yapılmakla birlikte ilaç yerine mango tüketimi de bir hayli faydalı olmaktadır. Bu nedenle doktorunuza danışarak tüketebilirsiniz.
Dilimlenen veya ezilen mango meyvesini yaptığınız tatlılarda kolaylıkla kullanabilirsiniz. Güzel bir aromaya sahip olan mango, tatlılarınızda lezzeti artırmanıza yardımcı olur.
Mango meyvesini sıkıp suyunu da rahatlıkla içebilirsiniz. Birkaç meyveyle birlikte mangoyu karıştırıp hem lezzetli hem de sağlıklı içecekler elde edebilirsiniz.
