“Yemek sırasında, ‘Yarın cumhuriyeti ilan edeceğiz!’ dedim. Hazır bulunan arkadaşlar derhal bu düşünceme katıldılar. (…) O sırada Ankara’da bulunmayan bazı kişiler, yetkileri olmadığı halde, kendilerine haber verilmeden, düşünce ve onayları alınmadan cumhuriyetin ilan edilmiş olmasını, güvenme ve ayrılma nedeni saydılar. (…) Meclis tarafından cumhuriyet kararı 29/30 Ekim 1923 gecesi saat 20.30’da verildi. On beş dakika sonra, yani 20.45’te cumhurbaşkanı seçildi. Durum aynı gece bütün ülkeye bildirildi ve her tarafta gece yarısından sonra, yüz bir defa top atılarak ilan olundu.”
Atatürk, Nutuk’ta, cumhuriyet kararını nasıl aldıklarını bu sözlerle anlatır.
Bu değişiklikten sonra, Atatürk, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk cumhurbaşkanı seçildi. İlk hükümet İsmet İnönü tarafından kuruldu. İlk Meclis Başkanı Fethi Okyar oldu.
Hedef, saltanat ve hilafeti yeniden getirmek
Cumhuriyet ilanı ile birlikte, bir “devlet başkanlığı” makamı oluşturularak “cumhurbaşkanı devletin başkanıdır” hükmü kabul edildi.
