Gazete Duvar'dan Can Bursalı'nın haberine göre, TİP'ten milletvekili seçildikten sonra tutuklu olduğu Gezi davası gerekçe gösterilerek hapishaneden tahliye edilmeyen Atalay, AYM'ye başvurdu. AYM'nin verdiği hak ihlali kararının ardından yapılan tahliye başvurusu, İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından Yargıtay 3. Ceza Dairesi'ne gönderildi. Yargıtay, Gezi davasında hükümlerin onandığını belirterek, AYM'nin kararını tanımadı ve tahliye talebi reddedildi.
Yargıtay 3. Ceza Dairesi'nin verdiği karar bir kez daha AYM'ye taşındı. AYM'nin verdiği ikinci hak ihlali kararı, önce İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi'ne oradan da Yargıtay 3. Ceza Dairesi'ne gönderildi. Yargıtay, ikinci hak ihlali kararını da tanımadı. Yüksek yargıda yaşanan bu krizin ardından, Yargıtay 3. Ceza Dairesi, Atalay'ın milletvekilliğinin düşürülmesi için TBMM'ye yazı gönderdi.
30 Ocak'ta TBMM Başkanvekili Bekir Bozdağ tarafından okunan kararla birlikte Atalay'ın milletvekilliği düşürüldü. Bunun üzerine TİP Genel Başkanı Erkan Baş ile DEM Parti milletvekilleri Gülistan Kılıç Koçyiğit, Sezai Temelli ve Mehmet Rüştü Tiryaki, Atalay'ın milletvekilliğinin düşürülmesine ilişkin AYM'ye başvuru yaptı.
Şubat ayında 'karar vermesine yer olmadığını' duyuran AYM, kararın gerekçesini 1 Ağustos'a kadar açıklamadı.
"AYM kararı TBMM'ye yönelik"
İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi'nin kararında şu ifadeler yer aldı:
"Anayasa Mahkemesi'nin 22/2/2024 tarihli kararın konusunun ise, TBMM Genel Kurulu'nun 30/1/2024 tarihli 54. Birleşiminde Yargıtay 3. Ceza Dairesi'nin 3/1/2024 tarihli ve E.2023/12611 sayılı yazısının Başkanlıkça okunmak suretiyle Genel Kurul'a bildirilmesi işlemine ilişkin olduğu, tüm bu hususlar birlikte değerlendirildiğinde, hükümlü müdafiilerinin benzer taleplerinin daha önce değerlendirilerek karara bağlanmış olması ile talep dilekçesine konu Anayasa Mahkemesi kararının ise TBMM Genel Kurulu işlemine yönelik olduğu anlaşılmakla..."
13. Ağır Ceza Mahkemesi'nin tahliye başvurusuna yönelik verdiği bu karara Can Atalay'ın avukatları itiraz etti. Mahkeme, itirazı da reddederek, kararın yasaya uygun olduğunu belirtti.
TBMM tarihinde bir ilk; Anayasa Mahkemesi kararlarına rağmen Can Atalay'ın milletvekilliği düşürüldü!
TİP Hatay Milletvekili Can Atalay hakkındaki, Gezi davasında 18 yıl hapse mahkûm edildiğine ilişkin karar TBMM Genel Kurulu’nda 30 Ocak'ta okundu. Meclis'te bir ilk yaşandı ve Anayasa Mahkemesi’nin iki kez bu konuda hak ihlali kararı vermiş olmasına rağmen Genel Kurul'da Yargıtay yazısı okunarak Atalay'ın milletvekilliği düşürüldü. Genel Kurulu yöneten TBMM Başkanvekili Bekir Bozdağ'a, kararı okuduğu sırada anayasa kitapçığı fırlatıldı.
Kararın okunmasının hemen ardından TBMM internet sitesinde yer alan, "Milletvekilliği Sona Erenler" sayfasına Can Atalay da eklendi.
Can Atalay'dan ilk açıklama
Vekilliğinin düşürülmesi kararının ardından Atalay'dan ilk açıklama geldi. Atalay, Seçilmiş Hatay Milletvekili sıfatıyla yayınladığı açıklamada, "Anayasa’nın açık; hiçbir kuşkuya yer bırakmayan hükümlerine karşın seçilmiş Hatay milletvekilinin milletvekilliğini 'düşürdüler.' Türkiye, bu kuralsızlık, hukuksuzluk deli gömleğine sığmayacak. Hep beraber göreceğiz" dedi.
AYM: "Yok hükmünde"
Anayasa Mahkemesi (AYM), 1 Ağustos gece ayrısı Resmi Gazete'de yayımlanan gerekçeli kararında Atalay'ın milletvekilliğinin düşürülmesinin "yok hükmünde" olduğunu tespit etti. Yüksek Mahkeme, Yargıtay 3. Ceza Dairesi’nin Atalay’la ilgili kararının hukuki değerden yoksun olduğuna ve bu kararın TBMM Genel Kurulu’nda okunmasıyla Atalay’ın vekilliğinin düşmüş sayılamayacağına karar verdi.
Atalay’ın vekilliğinin düşürülmesi işleminin iptali ile Yargıtay yazısının TBMM’de okunması işleminin iptali başvurularını birleştirerek karara bağlayan Yüksek Mahkeme, Can Atalay’ın "milletvekilliğinin yok hükmünde sayılması" talebinin karara bağlanmasına yer olmadığına hükmetti. Karar, eski AYM Başkanı Zühtü Arslan ve eski üye Muhammed Emin Kuz'un da yer aldığı 4'e karşı 10 üyenin oyuyla oyçokluğuyla alındı.
Mlletvekilliğinin düşürülmesinin "yok hükmünde" olduğunu tespit eden Yüksek Mahkeme, “Öncelikle belirtmek gerekir ki TBMM Genel Kurulu’nun 30 Ocak’taki birleşiminde okunan İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nin kararı bir mahkûmiyet kararı değil, Anayasa Mahkemesi’nin bireysel başvuru kararının daire tarafından değerlendirilmesi için dosyanın anılan daireye gönderilmesine ilişkin karardır…" değerlendirmesinde bulundu.
