Kripto para nedir?
Blockhain’den ayrı olarak sadece kripto para ile alakalı konuşmak gerekirse nasıl borsalarda şirketlerin hisseleri varsa onların da sanal dünyada böyle hisseleri oluyor. Önemli bir gelişme olduğunda insanlar satın almak istiyorlar; doğal olarak fiyatı artıyor. Kötü bir gelişme olduğunda fiyatı düşüyor.
Kripto para nereden temin edilir?
En güvenilir yer borsalar. Centralize dediğimiz borsalar bulunuyor, bunlar en güvenilir yöntem. Bir de centralize olmayan borsalar var. Bunlar da swap borsaları gibi borsalardan oluşuyor. Genelde çok güvenli değiller, çünkü üretilen tokenların aynılarını başka kullanıcılar da üretebiliyorlar. Aynı logolar, aynı website yaratılabiliyor. Zaten dolandırıcılıkların büyük bir kısmı bu şekilde gerçekleştiriliyor.
Peki, swap borsalarındaki kazanç bu riskler oranında artıyor mu?
Aslında kazançta çok bir artış farkı olmuyor. Her tokenın belli bir değeri vardır. Genelde borsalara giremeyen tokenlar öncesinde bir swap borsasına girerler, likidite kitlerler o mecrada. Swap borsalarına giren tokenların merkezi borsalara girememe sebebi ise borsa şartlarını yerine getirmemeleridir.
Kripto paralara yatırım
Türkiye’de genelde kulaktan dolma bilgilerle yatırım yapılıyor coinlere. Bu çok ciddi bir para kaybına neden oluyor. Hem yatırımcı için, hem de ülke için. Ülke ekonomisine de çok büyük zararı var.
Yatırımcılar kripto para satın alımlarında nasıl bir yol izlemeliler?
Projeleri kesinlikle kendileri araştırmalılar. Kulaktan dolma bilgilerle yatırım yapmamalılar. Şu kripto para çok kazandırıyor furyasına uyarak anlık olarak o kripto paraya yatırım yapmak önerilen bir yöntem değildir. Genelde coinlerin arkasında projeyi, proje ekibini incelemelilerdir. Bu kişilerin daha önce hangi projelerde yer aldıklarına bakabilirler. Linkedin hesaplarına girerek; kalifikasyonlarına, kariyerlerine bakabilirler. Bu projenin ne yöne gideceği konusunda bize fikir veriyor. Belki biraz daha detaylı olacak ama ekosistemlerini incelemek önemlidir. Pool’larına ekosistemleri bir destek sağlıyor mu? Yoksa sürekli alttan gelenlerin ekosistemi desteklediği bir proje mi?
Şu anda çok fazla play to earn (oynadıkça kazan) proje var. Buralarda token kazanıyorsunuz. Tokenları ya swap borsalarına, ya da merkezi borsalara aktarıp bozdurabiliyorsunuz. Ama tabi döngü NFT satışlarından elde edilen gelirin oyun içinde dağıtılması ile sağlanıyor. Gerçek bir ekosistem yok aslında. Böylelikle de ortada bir saadet zinciri teması var oluyor. İlk gelenler bu uygulamada para kazanıyor, ancak sürdürülebilirliği bulunmuyor. Çünkü sistem sürekli alttan gelenlerin beslediği bir hale geliyor.
Ekosistemi çok sağlam oluşturulmuş projeler de var. Gerçekten büyük projeler. Zaten ‘ilk para arzı teklifi’ yaptıkları zaman da; kısa süre içerisinde ilk satışları tükeniyor.
Yatırımcıların kimseden fikir almamaları gerekiyor. Kendileri incelemeli, kendileri konuya hakim olmalılar. Gerekirse yatırım yapmadan önce uzunca bir süre konuyu araştırmaları gerekmektedir. Yatırım yapmak isteyenler sezgileriyle hareket etmemeli, tamamen öğrendikleri bilgiye dayanarak bu süreci yönetmelilerdir. İşin içinde herhangi bir şans faktörü bulunmuyor.
Örnek vermek gerekirse; denk geldiğim bazı yatırımcılar var. Akşamdan coin alıyorlar, sabaha yükselmesini umuyorlar. Bir hafta içinde yükselmesini umuyorlar. Bu öyle bir şey değil. Projenin hayata geçmesinden itibaren tüm haberlerini okumak gerekiyor. Geçmişte yayınladığı haberleri. Neler içi boş ve asılsız çıkmış, hangi konuda tutarlı olmuş dikkat etmek gerekir.
