JP Morgan
Bakan Mehmet Şimşek ve Merkez Bankası Başkanı Gaye Erkal İstanbul’da JP Morgan tarafından düzenlenen Türkiye Ekonomik Forumuna katılarak yatırımcılarla görüştüler. Muhtemeldir ki o görüşmelerde Türkiye’ye yatırım yapılması için yabancı yatırımcıları ikna etmeye çalıştılar.
Programı organize edenin JP Morgan olması programın kendisinden daha fazla tartışmaya neden oldu. Özellikle ekonomimizin içinde bulunduğu durumdan sorumlusu olarak görülen dış güçler ve küresel sermayenin en önemli enstrümanlarından birisi olmasından dolayı olsa gerek.
Peki daha bir gün önce bize yabancı yatırım bulmak için toplantı organize eden bu JP Morgan kim, bizimle daha önce nasıl bir ilişkisi vardı.
JP Morgan Türkiye sayfasında kendisini şu cümlelerle tanıtıyor: “Türkiye Hükümetine bazı kredilerin verilmesinde ve endüstriyel gelişimlere yatırım yaptığımız 1890 yılından bu yana Türkiye'de faaliyet gösteriyoruz. İstanbul'da bulunan şirketimiz, Kurumsal ve Yatırım Bankacılığı iş kolu faaliyetleri kapsamında kurumsal bankacılık, kurumsal finansman ve hazine hizmetleri alanlarında ürün ve hizmetler sunmaktadır.” Türkiye’de faaliyete başlama tarihi oldukça dikkat çekici JP Morgan’ın çünkü mesela her fırsatta Osmanlı’yı yıkmakla suçlanan Galata Bankerlerinin oluşmaya başladığı tarih 1869 idi. Onlar da kendilerini hükümete ve İmparatorluğa kredi veren ya da verilmesine aracılık eden kurumlar olarak tanımlıyorlardı.
Osmanlının dış borçlarını alacaklılar adına denetleyen kurum olarak tanımlanan Düyun-u Umumiye idaresi de 1881 yılında kurulmuştu. JP Morgan’ın Türkiye’ye geliş tarihi de bu tarihlerle oldukça yakın. Elbette faaliyetlerini sadece Türkiye’de yürüten bir kurum değil, ama küresel sermaye adına ve onun hayrına çalışan bir kurum olarak Türkiye’deki faaliyetlerinin iyi niyetli olma ihtimali zayıf gibi görünüyor.
JP Morgan özellikle 2008’den beri hazırladıkları raporlarla gündeme gelmiş, raporlar çoğunlukla AKP için olumlu bakış açıları içermiş. Seçimlerden önce seçim tahminleri yayınlamış birçok sefer ve tutturmuş. Türkiye’nin ekonomisi ile ilgili de genel olarak olumlu kanaat bildirmiş. Ancak özellikle 2018’den sonra JP Morgan bazı olumsuz bildirimlerde ve tespitlerde bulunmaya başlamış. Enflasyon ve cari açık konularında Türkiye ekonomisinin gidişatını eleştirmiş. 2019 yılında da BDDK, JP Morgan’ın dövizi speküle ettiği gerekçesiyle soruşturma başlatmış. Hatta Cumhurbaşkanı Erdoğan JP Morgan’ı kastederek döviz spekülasyonu yapanların bunun bedelini ağır ödeyeceklerini söylemiş.
Aradan sadece üç yıl geçmiş yani 2022 yılında JP Morgan bu sefer AKP’nin kredi notunu artırmış ve AKP Genel Başkan Yardımcısı Bülent Turan konu ile ilgili olarak, “Dün biliyorsunuz Amerika'nın dev yatırım bankası JP Morgan, Türkiye'nin notunu tekrar değerlendirdi. Türkiye'nin nötrden ağırlığını arttır bölümüne yükselterek Türkiye'yi yatırım yapılır, geleceği rahat, ekonomisi açık bir ülke haline geldiğini değerlendirdi. Amerikalının gördüğünü Türkiyelinin de görmesini istiyoruz” diye konuşmuş.
Şimdi ise bu Türkiye’de 150 yıldır ikamet eden banker kuruluşu Türkiye için bir forum düzenleyerek para toplama faaliyetine öncülük ediyor. Para toplama faaliyeti yerine yabancı yatırımcıya aracılık ediyor deyince daha kabul edilebilir oluyor ama işin basit anlatımı para toplama faaliyeti. Ülkeyi uzun zamandır dış güçlerin karşısında konumladığına ikna eden bir hükümetin şimdi de dış güçlerin finansal temsilcilerini ülkeye yatırım yapmaya ikna etmeye çalışması normal ülkelerde tutarsızlık olarak adlandırılır; hele de resmi televizyon için çekilen dizilerde Galata Bankerlerine karşı mücadele ettiği iddiası ile ecdadı kahramanlaştırırken….
