Demokratikleşmeden Otokratikleşmeye

Dünya Demokrasi Raporunu tamamladığımız gün Rusya Cumhurbaşkanı Putin Ukrayna’nın tamamen işgal edilmesi emrini verdi. Rastlantıya bakın ki aynı adam 20 yıl önce dünyada üçüncü dalga otokratikleşme dalgasını tetiklemişti" diyor. Profesör Staffan Lindberg Demokrasilerin Çeşitliliği Enstitüsü ( V-Dem) başkanı İsveç'in ünlü Gothenburg Üniversitesi Siyasal Bilimler Bölümünde. 2014 yılında kurulan bu enstitü dünya üzerindeki demokrasilerin gerçek demokrasi olup olmadıklarını, nasıl demokrasilerden uzaklaştıklarını, hangilerinin otokrasi veya tam diktatörlüğe dönüştüğünü inceleyip bir rapor haline getiriyor. 2022 yılının yeni yayımlanan raporunun sunumunda şu gözlemini aktarıyor: " Dünya üzerinde demokrasilerde otokratikleşme eğilimlerinin arttığını ve otokratların giderek daha saldırgan, daha umursamaz ve başkalarının görüşlerine daha az değer verir olduklarını" gözlemliyor. Yeni yayımlanan raporda demokrasilerin tehdit altında olduklarına dikkat çekilerek sıradan bir dünya vatandaşı için 2021 yılı 1989 yılı düzeyine geriledi. Yani son 30 yıllık demokratikleşme çabaları boşa gitti deniyor. Demokratikleşme 2012 yılında en yüksek düzeyde idi, yani dünya üzerinde 42 liberal demokrasi vardı şimdi 34'e indi. Yani insan hakları, hukukun üstünlüğü ve kanun hakimiyeti gibi evrensel değerler kayboldu. Şu anda dünya nüfusunun ancak yüzde 13 ü demokratik ülkelerde yaşıyor. Otokratikleşme seçilmiş liderler eliyle demokrasilerin yok edilip, medya, sivil toplum bağımsız örgütler ve hukuk sistemi yok edildi. Bu otokratikleşme toplumların kutuplara bölünmesi, yalan algı ve bazen de askeri müdahale ile demokrasilerden uzaklaşılıyor. En büyük otokratikleşme geçen yıl Pasifik bölgesi, Doğu Avrupa, Orta Asya, Latin Amerika ve Karayiplerde oldu. Bizim objektif ölçülerimize göre otokratik ülke sayısı 25’ten 30’a çıktı. Bugün diktatörlükler artmaya devam ediyor. Bugün 5.4 milyar dünya nüfusunun yüzde 70 i diktatörlerce yönetilen ülkelerde yaşıyor. Biz 2020 raporumuzda Macaristan’ı demokrasi olmayan bir ülke olarak tanımladık ama Avrupa Birliği ilk diktatörlüğü içine aldı. Rapora göre AB ülkeleri içinde de otokratikleşme eğilimleri artıyor. Yani üye ilkelerde otokratikleşme oranı yüzde 20 son 10 yıl içinde. İsteyenler raporun tümünü aşağıdaki linkten indirebilirler.

Rapor Download the report from the V-Dem Institute’s website: Autocratization Changing Nature? (pdf).