BM'nin çıkarları ve 'insani ara' kararı

BM Güvenlik Konseyi (BMGK) Filistin topraklarında Gazze’de yaşanmakta olan facianın, vahşetin ancak 40’ıncı gününde bir Karar kabul edebildi.

Kararda “Temel mal ve hizmetlerin sağlanmasını kolaylaştırmak için (çatışmalarda) Gazze Şeridi'nde acil ve genişletilmiş insani duraklamalar (uygulanması) ve koridorlar (açılması)” çağrısında bulunuldu.

Karar’da ayrıca, “başta çocuklar olmak üzere Hamas ve diğer gruplar tarafından tutulan tüm rehinelerin derhal ve koşulsuz serbest bırakılması ve tarafların Gazze'deki sivilleri hayat kurtarıcı hizmetlerden ve insani yardımdan mahrum bırakmaktan kaçınmaları” çağrısı yer aldı.

Karar 12 olumlu oyla kabul edildi. ABD, İngiltere ve Rusya çekimser kaldı.

ABD ve İngiltere, başlıca, 7 Ekim’de İsrail’e saldıran ve böylece çatışmaları başlatan Hamas’ı “kınama” ifadesinin yer almamış olması sebebiyle karara çekimser kaldıklarını açıkladılar.

Rusya, BM Âcil Özel Genel Kurulu kararındaki “İsrail'in İşgal Altındaki Doğu Kudüs ve İşgal Altındaki Filistin Topraklarının Geri Kalanındaki Yasadışı Eylemleri” ibaresine Konsey kararında da yer verilmesi yolunda verdikleri değişiklik önergesinin reddedilmesi sebebiyle çekimser oy kullandıklarını vurguladı.

Daha önce de ifade ettim; tekrarlamak istiyorum: “15 üyeli BM Güvenlik Konseyi, sırf uluslararası barış ve güvenliği korumak amacıyla değil, sadece 5 daimî üyenin (ABD, Çin, Fransa, İngiltere, Rusya) her birinin sorunlar karşısında kendi öz çıkarlarının, asgari ölçüde de olsa, örtüştüğü durumlarda karar alabilen bir organ durumundadır."

Yunanistan’ın 15 Temmuz 1974 sabahı Kıbrıs’ta Makarios’a karşı askerî darbe yapması ve “enosis” ilân etmesi üzerine Kıbrıs Rum Hükûmeti talep etmesine rağmen BMGK toplantı yapıp Yunanistan'ı kınayan bir karar almamıştı. Çünkü Daimî üyeler arasında, özellikle Sovyetler Birliği ile ABD, İngiltere ve Fransa arasında konuya bakış farklılığı vardı.

Oysa, 20 Temmuz 1974 sabahı Türkiye Kıbrıs Barış Harekâtını başlatınca BMGK aynı günün akşamı New York saatiyle 20:05’de “ateşkes” kararı aldı.

Daimî üyelerin örtüşen çıkarı Türk Silâhlı Kuvvetleri’nin harekâtının Ada sathında ilerlemesini ve alan genişletmesini önlemekti.

Günümüzde de BMGK, sırf İsrail Hamas’ın belini kırabilsin, Filistinlilere karşı belli emellerine uygun hedeflere ulaşabilsin diye başta ABD’nin, arka plânda İngiltere ve Fransa’nın engellemeleri yüzünden 40 gün süreyle ateşkes kararı alamadı.

Dün gece kabul edilen karar da teknik anlamında bir “ateşkes” kararı değildir.

Bunun esas itibariyle İsrail gibi ABD, İngiltere, Fransa ve Konsey’in diğer bazı üyelerinin de Hamas’ı “terör örgütü” kabul ediyor olmasından ve İsrail’in “terör örgütü” dediği Hamas ile ateşkes görüşmesi ve anlaşması yapmaktan kaçınmasından ileri geldiği düşünülebilir.