Bayram, Lohuk ya da Aspro Gliko

Bu Şeker Bayramı’nda da Corona yüzünden evlere hapsolduk. Geleneksel bayram ziyaretleri geçen yıl olduğu gibi bu yıl da yapılamadı. Ama Corona’ya rağmen bayram göz ardı edilemez ya da geçiştirilemez. Ne kadar evlere hapsolsak da geleneklerimizi sürdürmemiz lazım. Bu düşünceyle düştüm yola.

Mutlaka bayram şekeri, likör almam lazım. Eski günlerde, baba evinde yaşadığımız bayramlar gibi. Annemden ve eski İstanbullu yakın çevremden öğrenmiştim. Bayramlarda ya da misafir kabul günlerinde konuklara mutlaka lohuk ve yanında da su ikram edilir. Nedir lohuk, diye soruyorsunuz sanıyorum. 

Efendim, lohuk beyaz renkli bir macun.  İstanbullu Rumların tatlısı. Rumca ismiyle de Aspro Gliko, yani beyaz tatlı. Artık İstanbul’da unutulmaya yüz tutmuş bir lezzet. Bildiğim kadarıyla lohuku sadece Beyoğlu’nda bir şekerci hala yapıyor. İsmi Üç Yıldız. Üç Yıldız’da geleneksel lezzet olan bergamotlu ve vanilyalı yapılıyor. 

Rumlar lohuka “çevirme tatlısı” da derlermiş. Ana malzemeleri un, su, şeker. Bunların içine kaymak, bergamot ya da vanilya konup çevire çevire yapıldığı için adına çevirme tatlısı da denirmiş. Türkçede buna lohuk (macun kıvamında) ismi verilmiş. Sonraları insanların kızdığı, dönek kişilere argo tabiriyle söylenen lavuk sözcüğü ve lohuktan türetilmiş. 

Bu klasik İstanbul tatlısını İstanbul ve çevresinde yaşayan Rumlar, Türkler, Yahudiler ve Ermeniler, özellikle de Rumlar evlerine gelen misafirlere ikram ederlermiş. Tabii ki özel kaşığı ve bir miktar suyun bulunduğu özel bardağıyla sunarlarmış. Lohuk adıyla bilinen bu beyaz tatlı İzmir ve çevresinde sakızlı yapıldığı için sakız reçeli olarak biliniyor. Yakın geçmişe kadar da Boğaz ve Adalar’daki çay bahçelerinde “denizaltı” ismiyle satılırdı. Bugün Yunanistan’da, özellikle de Atina’da kimi cafelerde müşterilere “submarine” yani denizaltı adıyla sunuluyor. 

Gelelim İstanbul’un markalarından sayılan Üç Yıldız şekercisine. Beyoğlu Balık Pazarı’nda orta büyüklükte bir dükkân. Çok şık ve geleneksel şekerci görünümünden hiç vazgeçmemiş. Üç Yıldız 1926’da Ahmet Fikri Dörtler’in, bir akrabası ve iki arkadaşıyla kurduğu bir aile işletmesi. Üç kuşak boyunca da İstanbullulara hizmet veriyor. Üç Yıldız şu anda Ahmet Fikri Dörtler’ın oğlu Feridun Bey ve torunu tarafından işletiliyor. Feridun Dörtler Galatasaray Lisesi mezunu tam bir İstanbul beyefendisi. 

Ben ki tatlı, şeker sevmem. Üç Yıldız’dan içeri adımımı atar atmaz kendimi kaybettim. Eski, kapaklı cam kavanozlarda güllüsü, nanelisi, kahvelisi, çileklisi, tarçınlısıyla çeşit çeşit akide şekerleri. Karşıki raflarda reçel kavanozları. Akide şekerlerinin durduğu tezgâhın arkasındaki rafta bademli, portakallı, fıstıklı, üzümlü draje kavanozları. 

Başka bir tezgâhta güllü, sakızlı, sade, fıstıklı lokumlar, badem ezmeleri… Vitrinin önünde tahin helvaları. Ondan, bundan, şundan, derken neredeyse bütün dükkânı yüklenip eve götürecektim. 

Eee! Bunlar kime ikram edilecek? Olsun. Bu güzellikleri seyretmek bile yeter. Hiç olmazsa biraz bayram tadını tatmış olur, böylece de geleneği bozmayız. 
Eh, kendimize bu şekerleme ziyafetini çekerken likörsüz bir lokma boğazımızdan geçer mi? Tabii ki geçmez. Hele acı badem likörü varsa değme keyfimize. 

Hepinizin lohuklu, lokumlu, badem ezmeli, akide şekerli, çeşit çeşit likörlü, çok tatlı, keyifli bir Şeker Bayramı geçirdiğinizi umuyor, iyi bayramlar diliyorum…